Czyste Mazury – fundusz dedykowany instalacji stacji odbioru nieczystości w mazurskich portach

Każdego roku po szlaku Wielkich Jezior Mazurskich pływa kilkanaście tysięcy jachtów i dziesiątki tysięcy żeglarzy. Z roku na rok przybywa jednostek, a popularność mazurskiego szlaku wzrasta zarówno w Polsce, jak i za granicą. Niestety, główne zagrożenia, jakie niesie rozwój turystyki żeglarskiej, pozostają nierozwiązane – ścieki z mazurskich jachtów wciąż zrzucane są do jezior.

Tysiące jachtów na Mazurach wyposażonych jest w toalety morskie, najwygodniejsze w użytkowaniu i potencjalnie najmniej uciążliwe dla środowiska. Tymczasem na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich istnieją zaledwie 22 urządzenia odsysające ścieki z wbudowanych jachtowych zbiorników. To zbyt mało, by obsłużyć rosnące zapotrzebowanie. Dlatego każdego dnia znaczna ilość nieczystości wypływa z jachtów prosto do mazurskich jezior. Chociaż proceder ten jest nielegalny, wobec braku infrastruktury oraz efektywnej kontroli nad egzekwowaniem istniejących przepisów stanowi coraz większe zagrożenie dla środowiska naturalnego Wielkich Jezior Mazurskich.

Wraz z nieczystościami, do jezior trafiają związki biogenne, które przyczyniają się do eutrofizacji wód. Wspomagają one intensywność fotosyntezy, co przyczynia się do wzrostu roślin oraz glonów (fitoplanktonu). Wzrost ilości fitoplanktonu skutkuje spadkiem przezroczystość wody. Przez to roślinność naczyniowa nie występuje w głębszych częściach zbiorników wodnych. Brak roślinności oznacza mniejszą dostępność tlenu, powstającego w wyniku fotosyntezy. Tymczasem na dno zbiorników wodnych opadają martwe szczątki organiczne (np. komórki fitoplanktonu), a w procesie ich rozkładu zużywany jest tlen rozpuszczony w wodzie. Efektem są deficyty tlenu, śnięcie ryb oraz zanikanie wielu gatunków zwierząt.

O problemie trafiających do jezior nieczystości mówi się od lat. W 2009 roku problem opisało WWF Polska. Od 2011 roku na Mazurach otwierane są Ekomariny wyposażone w odpowiednie urządzenia. Artykuły na ten temat rozpowszechniała Polska Agencja Prasowa, Wirtualna Polska, Polskie Radio, Wyborcza, TVN. Oprócz prowadzonych przez PAP akcji rozpowszechniających, brak jest jakichkolwiek konkretnych, strukturalnych działań w zakresie rozwiązania istniejącego problemu.

Problem dostrzeżony został w projekcie Strategii Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego „Wielkie Jeziora Mazurskie 2030”, który jednak nie został jeszcze przyjęty. Mogą minąć lata, nim projekt strategii przekuje się na realne działania. Tymczasem cały czas zbliżamy się do punktu krytycznego, po przekroczeniu którego środowisko Warmii i Mazur samo się już nie uzdrowi – potrzebne będą plany rekultywacji jezior, by przywrócić to, co w tej chwili mamy jeszcze na wyciągnięcie ręki.

Uważamy, że najwyższy czas podjąć realne działania w kierunku rozwiązania problemu ścieków trafiających do mazurskich jezior z jachtowych toalet – zarówno na gruncie infrastrukturalnym, jak i prawnym. Należy czym prędzej stworzyć dedykowany fundusz na budowę i utrzymanie stacji odbioru nieczystości w portach – zarówno prywatnych, jak i publicznych. Fundusz ten pozwoli portom na instalację odsysarek bez ponoszenia ryzyka biznesowego. Przyczyni się do zagęszczenia istniejącej sieci odsysarek na cały szlak Wielkich Jezior Mazurskich oraz obniżenia kosztów ich eksploatacji. W rezultacie będzie kamieniem milowym na drodze do wyeliminowania problemu spuszczanych do jeziora nieczystości.

Inaczej niż w przypadku katastrofy ekologicznej na Odrze, mamy jeszcze możliwość przeciwdziałać tragedii, zamiast niwelować jej skutki. Instytucje, do których kierujemy tę petycję, są władne walnie przyczynić się do poprawy istniejącej sytuacji i uratowania środowiska naturalnego na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich.