STOP bezpłatnym stażom!

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA Poland oraz Fundacja Polska Debatuje, dostrzegając zagrożenia wynikające z oferowania osobom młodym nieodpłatnych staży i praktyk, zwracają się z wnioskiem o podjęcie działań, które podniosą standardy zatrudnienia na rynku pracy. Niniejsza petycja ma na celu zasygnalizowanie rządowi skali problemu oraz zachęcenie go do wprowadzenia oczekiwanych przez osoby młode rozwiązań w tym obszarze.

Dostrzegamy wprowadzone w ostatnich miesiącach rozwiązania podatkowe, których celem jest poprawa sytuacji osób młodych na rynku pracy. Pragniemy jednak zwrócić uwagę, że są one niewystarczające i mają charakter selektywny. Wciąż brak jest kompleksowych rozwiązań adresowanych do stażystów. Ponadto wielu pracodawców traktuje praktykantów i stażystów jako tanią czy wręcz darmową siłę roboczą, a sam staż jako tańszy lub nawet bezpłatny „zamiennik” stosunku pracy. Wśród nich są również przedstawiciele administracji publicznej.

Zwracamy uwagę, że każdy praktykant lub stażysta ponosi koszty związane z odbyciem praktyki lub stażu. Musi zapewnić sobie wyżywienie, odpowiedni ubiór, opłacić mieszkanie i pokryć koszty dojazdu. Nie ulega zatem wątpliwości, że bezpłatne praktyki i staże prowadzą do segmentacji rynku pracy i dyskryminacji osób, których nie stać na poniesienie określonych wydatków.
Coraz wyraźniej widać, że konkurowanie niskimi wynagrodzeniami staje się barierą rozwoju, która ogranicza konkurowanie na bazie kompetencji oraz unikalnych umiejętności pracowników. Na powyższą zależność wskazuje rządowa Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Owszem, dostrzega ona znaczenie staży i praktyk, ale ignoruje zagrożenia jakie wiążą się z bezpłatnymi formami takiego zatrudnienia. Na takie jednak zwraca uwagę Międzynarodowa Organizacja Pracy. Potwierdzenie tych obaw znajdziemy w przeprowadzonym wiosną 2019 roku przez Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA Poland badaniu „Studenci Prawa w Polsce”, w którym wzięło udział 1312 studentów z całej Polski. Wynika z niego, że 57 proc. studentów nie otrzymało jakiegokolwiek wynagrodzenia w trakcie odbywania praktyk. Z kolei aż 86 proc. ankietowanych, z tytułu wykonywanej w ramach praktyk pracy, otrzymywało wynagrodzenie niższe lub równe płacy minimalnej. Co więcej, połowa studentów odbywała praktyki bez wcześniejszego podpisania umowy. Dowodzi to, że przyjęte 19 czerwca 2017 roku przez partnerów społecznych Rady Dialogu Społecznego „Zalecenia dotyczące jakości staży na otwartym rynku pracy” nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Alarmujące jest także to, że nawet jeśli praktykant lub stażysta otrzyma wynagrodzenie to jego sytuacja prawno-podatkowa i tak wciąż pozostaje gorsza niż sytuacja pracownika. Od wypłaconego praktykantowi lub stażyście wynagrodzenia pobiera się bowiem jedynie zaliczkę na podatek dochodowy, bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu i kwoty zmniejszającej podatek. Bez racjonalnej przyczyny, w ustawie z dnia 4 lipca 2019 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarto odpowiednich regulacji zwalniających od opodatkowania dochód uzyskiwany przez stażystów. Ochrona praktykanta lub stażysty w zakresie zabezpieczenia społecznego także nie jest zadowalająca. Zawarcie umowy o praktykę absolwencką nie stanowi podstawy do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych ani ubezpieczenia zdrowotnego.

Szanowna Pani Minister,
kilka dni temu rozpoczął się nowy rok akademicki. Niedługo wielu studentów rozpocznie lub właśnie rozpoczyna staż, w trakcie którego nie otrzyma żadnego wynagrodzenia za wykonywane zadania. Mamy nadzieję, że bliski jest Pani pogląd, że za każdą pracę należy się godziwe wynagrodzenie. Uważamy, że Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie powinna tolerować społecznie nieodpowiedzialnych praktyk przedsiębiorców i administracji publicznej, które zwiększają swoją konkurencyjność kosztem osób młodych.

Apelujemy o przygotowanie propozycji konkretnych rozwiązań prawnych i organizacyjnych wzmacniających pozycję osób młodych w trakcie odbywania staży i praktyk. Wskazane jest, aby zmiany zostały opracowane we współpracy z przedstawicielami osób młodych, w szczególności z udziałem studentów.

Apelujemy w szczególności o:

-przygotowanie inicjatywy legislacyjnej, która zmieni ustawę o praktykach absolwenckich;
-wprowadzenie do polskiego porządku prawnego przepisów uniemożliwiających zatrudnianie na bezpłatne praktyki i staże oraz wprowadzenie wyższych standardów ich odbywania;
-pełną implementację Zalecenia Rady Unii Europejskiej w sprawie ram jakości staży;
-zagwarantowanie praktykantom i stażystom takich samych preferencji prawno - podatkowych, jakie posiadają osoby do 26-go roku życia w związku wprowadzoną w 2019 roku nową ulgą podatkową.